Reinikes Brandsma (Xai)

Reinikes Brandsma (Xai) is de zoon van Klaas Lykeles Brandsma en Aukje Hertzinger.

Hij trouwt op 3 oktober 1929 in Joure met Jaai Buwalda. Ze krijgen één dochter: Tjitske. Reinikes is opgeleid als electriciën en werkt eerst bij Van der Meer en Roodbergen in Sneek. Nog voor zijn trouwen gaat hij echter bij Philips werken. In Eindhoven, Amsterdam, Huizum, Leeuwarden, Groningen, Amsterdam, Halfweg en Arnhem. In Huizum woont het gezin aan de Honthorststraat 44 en in Leeuwarden aan de Emmakade 128. In Arnhem is Reinikes vlak voor de oorlog bureauchef. Ze wonen er van 4 maart 1939 tot ze op 8 januari 1944 het veld moeten ruimen voor de Duitsers. Reinikes wordt overgeplaatst naar Groningen.

In Arnhem en ook later in Groningen zit Reinikes bij het verzet. Dochter Tjitske vertelt in een artikel in De Fleanende Krie (De Vliegende Kraai) van februari-maart 1992 dat er in Groningen op een dag een briefje onder de voordeur werd geschoven met de mededeling: Maak dat je wegkomt! De volgende ochtend stappen Reinikes, Jaai en Tjitske om zes uur op de fiets en vluchten ze naar Joure. Daar duikt Reinikes onder.

Na de oorlog vestigt het gezin zich in Heerenveen, waar Reinikes vertegenwoordiger voor Philips in het rayon Friesland is. Later werkt hij nog een poosje bij Tehama in Leeuwarden en zijn laatste baan is bij het bedrijf waar hij ook zijn loopbaan begon: Van der Meer en Roodbergen in Sneek. Ook daar is hij vertegenwoordiger. Hij werkt er tot hij ziek wordt en op 64-jarige leeftijd overlijdt.

Reinikes is een creatieve man: hij kan prachtig tekenen en schilderen. Hij beheerst verschillende technieken: olieverf, pastel, aquarel, maar ook verft hij textiel. Als er iets nieuws wordt ontdekt, wil hij het uitproberen. Verder maakt hij decors voor revues, reclametekeningen en voor zijn kleinkinderen ontwerpt en maakt hij geboorteborden. In zijn Arnhemse tijd trekt hij met landschapsschilder Xeno Münninghoff (1873 - 1944) de natuur in om er te schilderen. 

 Tjitske

In de tijd dat Verkade met zijn prachtige Thijsse-albums furore maakte, verschijnt in Joure het album Moai Fryslân, plak- en lêsboek foar skoalle en hûs, uitgegeven door Boekhandel Haskerland N.V. te Joure. Auteur D. Nieuwenhuis beschrijft daarin dorpen en steden van Friesland met als doel de Friese jeugd kennis van en liefde voor It Heitelân bij te brengen. De illustraties zijn van de hand van Reinikes Brandsma. De zegels met afbeeldingen van dorpen en steden zijn per set van vier zegels in de winkel te koop en kunnen in het album worden geplakt.

Het album Moai Fryslân is nog slechts antiquarisch te koop, maar de afbeeldingen van Reinikes Brandsma zijn als poster nog overal in Friesland te koop.

Reinikes Brandsma tekent en schildert vaak als hij onderweg is voor zijn werk. Veel van zijn werk is terechtgekomen bij klanten die zijn werk bewonderden. Als ze het mooi vonden, gaf Reinikes het weg. Eén van zijn prenten is te bewonderen in het Friese Scheepvaartmuseum te Sneek.

Reinikes schrijft teksten voor revues, componeert de liederen en ontwerpt en maakt de decors. Verder regisseert hij de stukken en grimeert hij de spelers. Hij is bovendien zeer muzikaal en bouwt zelfs gitaren. Een creatieve duizendpoot.

Dat was ook voor zijn familie te merken. Voor zijn kleinkinderen maakte Reinikes bijvoorbeeld een compleet dorp van karton voor bij de speelgoedtrein, beschilderd tot in de details. Er was bovendien een levendige briefwisseling tussen Reinikes en Jaai en hun dochter Tjitske, allemaal opgesierd met tekeningen van Reinikes. En van elke vakantie werden verslagen gemaakt die waren opgesierd met tekeningen.
 

Reinikes Brandsma (1902 - 1966)