Sjoerd Spanninga

Sjoerd Spanninga is het pseudoniem van de op 8 februari 1906 in Joure geboren Jan Dijkstra. Jan (IXx) is de zoon van Lipkje Jans Brandsma en huisschilder Thijs Dijkstra.

Als Thijs in 1914 overlijdt, is Jan nog maar 8 jaar oud. Vier jaar later hertrouwt Lipkje met aannemer Jetze Kerkstra. Het gezin verhuist van Joure naar Sneek, waar Jan verder opgroeit.

Nadat Jan zijn MULO-diploma heeft behaald, gaat hij op de administratie van boterfabriek 'Normandia' in Sneek werken. Het bevalt hem niet: Jan is geen man voor een geregelde baan met vaste werktijden. Hij wordt verslaggever. In zijn vrije tijd maakt hij zich voldoende kennis van de vreemde talen eigen dat hij als vertaler aan de slag gaat. Hij vertaalt ook werk uit het Fries naar het Nederlands, onder andere werk van Poortinga en Wadman.

In de oorlogsjaren werkt Jan op de stadsredactie van de Helderse Courant en woont hij in Den Helder. Als hij een satirisch stukje in de krant schrijft, wordt hij door de Duitsers opgepakt en vijf maanden vastgehouden. Na zijn vrijlating keert hij terug naar Sneek, waar hij weer bij zijn ouders intrekt. Hij levert bijdragen aan diverse kranten en tijdschriften.

Onder de pseudoniemen J.Wardy, J.A.Wisse en Fabulist probeert Jan als schrijver door te breken. In 1941 debuteert hij als Sjoerd Spanninga met zowel proza als poëzie in het Fries. In 1949 verschijnt zijn eerste gedichtenbundel Spegelskrift (Spiegelschrift). Een jaar later gevolgd door Núnders (Zandschelpen). Het levert hem in 1951 de Gysbert Japickx-prijs op. Jan accepteert de prijs, maar komt bij de uitreiking niet opdagen. Dat veroorzaakt een relletje.

Jan had slechts een sober bestaan als journalist en vertaler in Den Helder, maar naar eigen zeggen 'waste hij zich dagelijks in het goudstof van de fantasie'.

In totaal heeft Sjoerd Spanninga meer dan 500 gedichten gepubliceerd en daarmee een belangrijke bijdrage aan de Friese literatuur geleverd. In 1992 is zijn verzameld werk uitgegeven. Het werk van Sjoerd Spanninga kenmerkt zich door de rijke fantasie van de dichter, zijn oorspronkelijkheid, zijn exotische beelden en mystieke inslag. Volgens Jan zelf wilde hij met zijn poëzie het leven zelf ontraadselen en dat in al zijn aspecten weergeven, een opgave waar hij nog niet mee klaar was toen hij in 1985 in een verpleeghuis in Schagen overleed.

In 2007 zijn de gedichten van Sjoerd Spanninga in het Nederlands vertaald en gepubliceerd onder de titel Indian Summer. Hieronder één van de gedichten:

Romance
Ergens uit de donkerste oorden van het hart
loopt een rivier door bergen van lijden en dode woestenijen,
maar verderop, bij de watervallen,
bloeit het leven al langs de oevers,
en uit de instincten van miljoenen jaren
en de begeerten van de wildernis
worden de teerste verlangens wakker,
tot ze de bomen en beesten omarmen als broeders en zusters;
de driften, die hun nagels uitsloegen als panterklauwen,
de felle jagers in roofdierhuiden, met de álziende ogen van de nacht,
ze liggen versuft neer onder groene schemeringen en gouden glinsters,
het wiegelende blad van de morgen;
en waar een zuchtje dwarrelt door het hout en 't gras beademt,
strijkt de stilte driest over het spoor van hun prenten,
want de dag ontwaakt over de steppen van de geest.

Bibliografie
Poëzie
1949: Spegelskrift (Spiegelschrift)
1950: Núnders (Zandschelpen)
1957: Finzen en frij (Gevangen en vrij)
1962: Rattelmansreau (Rammelkast)
1964: Kymgong (Kimgang)
1992: Samle fersen (Verzamelde gedichten)
2007: Indian Summer