De vijf speciën zijn belastingen die van oudsher alleen in Friesland werden geheven. In eerste instantie gebeurde dat afzonderlijk, maar later werd het om praktische redenen gebundeld. Dat gebeurde door een besluit van de Staten van Friesland op 9 maart 1637. De vijf speciën waren: het schoorsteengeld, het hoofdgeld, het hoorngeld, het middel op de bezaaide landen en het paardengeld. In de speciekohieren zijn ze met een letter afgekort boven kolommen terug te vinden.
